जीवराज चालिसे
बुटवल, पुस ३० । प्रदेश नं. ५ का स्थानीय तहहरुमध्ये रोल्पा जिल्लाको सुनछहारी गाउँपालिका वित्तीय संस्थाहरु नपुुगेको एक मात्र स्थानीय तह भएको छ । विकट भौगोलिक अवस्थितिका कारण कुनै पनि वित्तीय संस्था जान नमानेपछि सुनछहारी प्रदेशमै बैंक नभएको एक मात्र गाउँपालिका बनेको हो ।
प्रत्येक स्थानीय तहमा बैंकहरु हुनुपर्ने नेपाल सरकारको नीति छ । जसअनुसार प्रदेशका अन्य सबै स्थानीय तहमा बैंकहरुले शाखा कार्यालय खोलेर कारोबार सुरु गरिसकेका छन् । बैंक नभएपछि वित्तीय कारोबारका लागि सुनछहारीका स्थानीय जिल्ला सदरमुकाम लिवाङसम्म धाउनुपर्ने बाध्यता छ । गाउँपालिकाका अध्यक्ष आशबहादुर पुनमगरले गाउँपालिकाको आर्थिक कारोबार गर्न निकै समस्या परेको बताउनुहुन्छ । कर्मचारीको तलब, योजना भुक्तानीलगायतका आर्थिक कारोबारका लागि ५ घण्टाको समय खर्चेर लिवाङसम्म पुग्नुपर्ने बाध्यता रहेको गाउँपालिका अध्यक्ष पुनमगरले बताउनुभयो ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले सुनछहारी गाउँपालिकामा आफ्नो शाखा विस्तार गर्न नेपाल एसबिआइ बैंकलाई गत चैतमा नै निर्देशन दिएको थियो । गत असार मसान्तसम्ममा त्यहाँ आफ्नो शाखा खोलिसक्नुपर्ने भएपनि विकट भौगोलिक अवस्थिति र सुरक्षाको कारण देखाउँदै समयमै बैंक पुग्न सकेन । अरु बैंक पनि त्यहाँ पुगेका छैनन् ।
गाउँपालिकामा बैंक नहुँदा कर्मचारीको तलब, योजना भुक्तानीलगायतका आर्थिक कारोबारका लागि पाँच घण्टाको समय खर्चेर लिवाङसम्म पुग्नुपर्ने बाध्यता छ ।
आशबहादुर पुनमगर
अध्यक्ष
सुनछहारी गाउँपालिका, रोल्पा
बैंक राख्न मिल्ने भौतिक पूर्वाधारको अभाव भएकाले शाखा विस्तार गर्न अझैं केही समय लाग्न सक्ने नेपाल एसबिआइ बैंक, नेपालगंज क्षेत्रीय कार्यालयका प्रमुख जीवन सुवेदीले बताउनुभयो । ‘त्यहाँ हाम्रो प्रोजेक्सन टिमले अध्ययन गरिसकेको छ । हाल बैंक बस्न सक्ने खालको भवन हेरीरहेका छौं ।’ क्षेत्रीय प्रमुख सुवेदीले बताउनुभयो ।
गत चैतमा मुलुकका वित्तीय संस्था नपुगेका १ सय १६ स्थानीय तहमा सहजै बैंकहरु जान नमानेपछि नेपाल राष्ट्रबैंकले २७ ओटा वाणिज्य बैंकलाई स्थानीय तह भागवण्डा गरी आफ्नो शाखा सञ्चालन गर्न निर्देशन दिएको थियो । बितेको आर्थिक वर्षको असार मसान्तभित्रै बैंकहरुले शाखा खोलिसक्नुपर्ने निर्देशनअनुसार प्रदेशका अन्य सबै स्थानीय तहमा बैंकहरु स्थापना भई वित्तीय कारोबारसमेत सुरु भएको छ ।
गुल्मीको सत्यवती गाउँपालिकामा गत साउनमा पहिलो पटक बैंक पुगेको हो । नेपाल क्रेडिट एण्ड कमर्स बैंकले आफ्नो शाखा खोलेपछि बैंकिङ कारोबारका लागि स्थानीय तम्घास वा रिडी पुग्नुपर्ने बाध्यता हटेको छ । गाउँपालिका अध्यक्ष पारिश्वर ढकालले बैंक स्थापना भएपछि पालिकाका आर्थिक कारोबार सहजरुपमा सञ्चालन भएको बताउनुभयो । उहाँले गाउँपालिकाबाट वितरण गरिने सामाजिक सुरक्षा भत्तालगायतका कारोबारहरु अब छिट्टै सोही बैंकबाट नै सुरु गरिने जानकारी दिनुभयो ।
प्रदेश नं ५ मा आर्थिक वर्ष २०७४÷७५ को अन्त्यसम्ममा बैंक नभएका १० स्थानीय तहमध्ये ९ तहमा वाणिज्य बैंकका शाखाहरु संचालनमा आएका छन् । रोल्पाको लुङ्ग्री गाउँपालिकामा नेपाल बैंक लिमिटेड, दुईखोला र सुकीदह गाउँपालिकामा जनता बैंकले शाखा सञ्चालन गरेको छ । गुल्मीको मालिका गाउँपालिकामा बैंक अफ काठमाडौं, छत्रकोट गाउँपालिकामा मेगा बैंक लिमिटेड र सत्यवती गाउँपालिकामा नेपाल क्रेडिट एण्ड कमर्स बैंकले कारोबार सुरु गरिसकेका छन् । त्यस्तै प्यूठानको ऐरावती गाउँपालिकामा मेघा बैंक लिमिटेड, माण्डवी गाउँपालिकामा सिभिल र अर्घाखाँचीको मालारानी गाउँपालिकामा सेन्चुरी कमर्सीयल बैंकले आफ्नो कारोबार सुरु गरिसकेका छन् ।
धेरै स्थानीय तहमा बैंक पु¥याउने प्रदेश ५ बैंक तथा वित्तीय संख्याका हिसाबले राज्यका सात प्रदेशमध्ये तेस्रो स्थानमा छ । नेपाल राष्ट्र बैंकको प्रतिवेदनअनुसार यस प्रदेशमा ८ सय २ वटा बैंक तथा वित्तीय संस्था रहेका छन् । अघिल्लो बर्ष सोही अवधिमा ९०० शाखा रहेका थिए । अन्तरबैंकिङ मर्ज तथा एक्वीजिशन भएका कारण बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको संख्या घट्न गएको हो । मंसिर मसान्त सम्ममा ‘क’ वर्गअन्तर्गत ४ सय ७६, ‘ख’ वर्गअन्तर्गत २ सय ९७ र ‘ग’ वर्गअन्तर्गत २९ बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरु संचालनमा रहेको नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्याङ्कमा छ ।
जिल्लागत रूपमा रूपन्देहीमा सबैभन्दा बढी बैंक तथा वित्तीय संस्थाका १ सय ४० शाखाहरु छन् । चलायमान आर्थिक गतिविधिका कारण रुपन्देही जिल्लामा वित्तीय संस्थाहरु धेरै भएको नेपाल राष्ट्र बैंक सिद्धार्थनगरका प्रमुख अशोककुमार पौडेलले बताउनुभयो । ‘संघीयता लागू भएसंगै रुपन्देहीमा एक किसिमको वित्तीय आकर्षण बढेको छ,’ प्रमुख पौडेल भन्नुहुन्छ, ‘शाखा संचालनका लागि अनुमतिमाग्न आउने बैंकहरु बढेका छन् ।’ उहाँले उद्योगमा लगानी बढीरहेको र शिक्षा, स्वास्थ्य तथा आयात र निर्यातका हिसाबले पनि प्रदेश रुपन्देही जिल्ला केन्द्र पर्ने भएकाले अन्य जिल्लामा भन्दा वित्तीय कारोबार बढी हुने गरेको बताउनुभयो ।
